Προβλήματα και προοπτικές της σύγχρονης δημοκρατίας

κάτω από την οπτική γωνία της παγκοσμιοποίησης

Αρβανίτη – Πρεβεζάνου  Ευγενία

Όταν αναζητούμε τα προβλήματα και τις προοπτικές της σύγχρονης δημοκρατίας θα πρέπει να καθορίσουμε, τι σημαίνει για εμάς σήμερα δημοκρατία, ενώ καθίσταται αναπόφευκτη τη σύγκριση της, με την Αθηναϊκή άμεση δημοκρατία.

Καθώς μέσα από την παγκοσμιοποιημένη, νεωτερική οπτική που επικρατεί, διαπιστώνουμε ότι η έμμεση-αντιπροσωπευτική δημοκρατία και συνεπώς ο κοινοβουλευτισμός  αδυνατεί να  ασκήσει εξουσία, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο.

Τα κοινωνικά μεγέθη έχοντας πλέον ξεπεράσει τα  εθνικά σύνορα των κρατών,  μας οδηγούν να ακολουθήσουμε νέους προβληματισμούς με σκέψεις «παγκοσμιοποιημένες» στην οικονομία πρωτίστως και στην πολιτική εκ των υστέρων.

Εδώ εμφανίζονται ιδεολογικά, οι διαμετρικά αντίθετοι, οπαδοί του κινήματος της αντιπαγκοσμιοποίησης, πολέμιοι μιας νεωτερικής οικονομικής παγκοσμιοποίησης, υποστηρίζοντας ότι  ο άκρατος καπιταλισμός που έχει επεκταθεί σε παγκόσμια κλίμακα, έχει φτάσει σε εκρηκτικές διαστάσεις, ανατρέποντας κάθε λογική καθιερωμένων σχέσεων και κανόνων.

Το ζήτημα της «παγκοσμιοποίησης των αγορών» είναι μόνο ο προπομπός μιας νέας πτυχής της παγκοσμιοποίησης. Η αίσθηση ανασφάλειας, η οποία έχει εισχωρήσει στη καθημερινότητα των πολιτών σε πολλά κράτη έχει σαν συνέπεια την δημιουργία εθνικιστικών και ρατσιστικών μορφωμάτων με σοβαρό αίτιο την μετακίνηση οικονομικών μεταναστών, τον υπερπληθυσμό, καθώς και την εμφάνιση εξ αντιθέτου κοινωνικών φαινομένων όπως η ακραία φτώχεια και ο ανεξέλεγκτος πλούτος,  εξαφανίζοντας την κοινωνικά εξισορροπιστική, μεσαία τάξη. Αυτό σαν αποτέλεσμα να δημιουργούνται ισχυρές πηγές έντασης ακόμα και ταξικές συγκρούσεις.

Οργανωμένα συστήματα και θεσμοί, το διεθνές δίκαιο, διεθνείς συμβατικοί κανόνες, κρατικές οντότητες και η υπόστασή τους στο διεθνές σύστημα αμφισβητούνται, υποκαθίστανται ή συμπληρώνονται από νέα σχήματα, και για πρώτη φορά η «πολιτική παγκοσμιοποίηση»* αρχίζει να εμφανίζεται σαν προτεραιότητα ανάγκης με σημαντικό  ρόλο να δίνεται στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις.

H ταχύτατη διάδοση της πληροφορίας μέσω διαδικτύου μας εισάγει την ιδέα-έννοια της ψηφιακής δημοκρατίας η οποία αναπόφευκτα μας οδηγεί σε σύγκριση με την Αθηναϊκή δημοκρατία, καθώς μπορεί και δίνει την δυνατότητα στον πολίτη να συμμετάσχει, σε μια άμεσα συμμετοχική δημοκρατία.

Επιπρόσθετα, η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών είτε μέσω ομάδων είτε και ατομικά, κρίνεται απαραίτητη και στις πολιτικές ζυμώσεις που διενεργούνται.

Ο επερχόμενος κοινωνικός μετασχηματισμός, για ένα κράτος δικαίου προϋποθέτει αυτονομία και αυτοδέσμευση της κοινωνίας, στοιχεία τα οποία ίσως οδηγούν σε μία OIKOYMENIKH (παγκόσμια;) κυβέρνηση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προωθώντας την  ιδέα της «συμμετοχικής δημοκρατίας» θέτει Αρχές και Πρωτόκολλα στις κυβερνήσεις των κρατών της,  ώστε να τα ενσωματώσουν στο Σύνταγμα τους και η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε νέες πολύ σημαντικές προκλήσεις να διευθετήσει μεταπολιτευτικά, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974.          

Tα σημερινά κοινωνικοπολιτικά ερωτήματα, υπερβαίνουν τη νομική τυποποίηση και τις συνταγματικές επιταγές. Μας υποχρεώνουν να αναζητούμε εκτός από τις λύσεις στα όποια αναδυόμενα προβλήματα και τις προοπτικές εξέλιξης μιας νέας μορφής δημοκρατίας, που θα εκφράζει της νεωτερική και κυρίως παγκοσμιοποιημένη οπτική μας.

Ένα κυρίαρχο κράτος-έθνος, μέσα από την νέα πολιτική εξέλιξη μιας οικουμενικής διακυβέρνησης, οφείλει σήμερα να εκφράζει την λαϊκή βούληση, όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. Με την βοήθεια και των νέων ψηφιακών μέσων, η πνευματική και πολιτική ηγεσία της Ελλάδας, υιοθετώντας την ιδανική ισονομία της Αθηναϊκής δημοκρατίας, είναι υποχρεωμένη να επαναπροσδιορίσει τις έννοιες ΕΥΘΥΝΗ, ΑΡΧΗ, ΑΞΊΑ, ΗΘΙΚΗ και για να μην υπάρξουν απρόβλεπτες εντάσεις πρέπει να διαφυλαχτούν απαραίτητα η αυτονομία και η ελευθερία των πολιτών, μέσα από νέα, αξιακά, ηθικά, κοινωνικά πρότυπα.