ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Η Ελληνική Eξωτερική πολιτική κινούμενη σε  τρεις άξονες, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το περιφερειακό υποσύστημα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και επηρεαζόμενο από το ευρύτερο διεθνές παγκοσμιοποιημένο σύστημα έχει να αντιμετωπίσει πολλαπλά ζητήματα.

 Η περιοχή της  Μεσογείου όπου βρισκόμαστε ως χώρα, βρίσκεται  σε μεταβατικό στάδιο καθώς ζητήματα όπως το μεταναστευτικό η πολυπολιτισμικότητα, περιβαλλοντικά ζητήματα κ.ά. απαιτούν κάθε βιώσιμο πλαίσιο συνεργασίας στην περιοχή με όμορες χώρες. Συνεπώς η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας  θα πρέπει να επενδύσει εμπράκτως σε έναν πλουραλισμό συμβίωσης ενώ τα "καυτά μέτωπα" της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, όπως το Κυπριακό και οι σχέσεις μας με την Τουρκία και οι διεκδικήσεις της στο Αιγαίο  και   τα Βαλκάνια και οι σχέσεις μας με τη Σερβία και η επίλυση του Σκοπιανού ζητήματος και του ονόματος  του είναι Σερβία – Σκόπια.  

Συμπερασματικά για την επίλυση και διευθέτηση των παραπάνω, απαιτούνται χειρισμοί για  μια πολιτική εθνικών συμφερόντων με  ενεργή, αποτελεσματική και σταθερή εξωτερική πολιτική.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

EΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ

H ελληνική εξωτερική πολιτική καθορίζεται από τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές σύστημα και η οποία κινείται σε  τρεις άξονες: 

Α) Την Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου η Ελλάδα ανήκει οργανικά και θεσμικά ως πλήρες μέλος. 

Β) Το περιφερειακό υποσύστημα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά και πολιτιστικά 

Γ) Το ευρύτερο διεθνές παγκοσμιοποιημένο σύστημα ( ΟHE, ανοιχτή οικονομία, διεθνή φόρα) όπου η Eλλάδα εντάσσεται χάρη στη συμμετοχή της. 

 

Μέρος 1ο

Α) Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ (Ε.Ε.)

 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση όπου η Ελλάδα ανήκει οργανικά και θεσμικά ως πλήρες μέλος. αποτελεί τον κύριο παράγοντα και καθορίζει το πλαίσιο διαμόρφωσης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, στο οποίο η Ελλάδα αναπτύσσει τον περιφερειακό και το διεθνή της ρόλο.

Ιστορικά στοιχεία

Τον Ιούλιο 1976 άρχισαν οι τελικές διαπραγματεύσεις για πλήρη ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Αρχικά υπήρχαν αντιδράσεις από τις κυβερνήσεις των εννέα χωρών – μελών και ιδιαίτερα τη Γαλλία και Γερμανία, αλλά με παρέμβαση του τότε πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή τελικά ολοκληρώθηκαν το Μάιο 1979 από το Ελληνικό Κοινοβούλιο το οποίο  κύρωσε την Πράξη Προσχώρησης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα στις 28 Ιουνίου 1979. Οι λόγοι ένταξης της Ελλάδος στην Ε. Κοινότητα  μπορούν να συνοψισθούν στους εξής[1]:

• Θεώρησε την Κοινότητα ως το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσε να σταθεροποιήσει το δημοκρατικό πολιτικό της σύστημα και θεσμούς.

• Επεδίωκε την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της θέσης της στο περιφερειακό και διεθνές σύστημα καθώς και της «διαπραγματευτικής της δύναμης», ιδιαίτερα σε σχέση με την Τουρκία η οποία εμφανιζόταν ως η μείζων απειλή για την Ελλάδα μετά την εισβολή και κατάληψη μέρους της Κύπρου (Ιούλιος 1974). Στα πλαίσια αυτά, η Ελλάδα επεδίωκε επίσης τη χαλάρωση της έντονης εξάρτησης που είχε αναπτύξει μεταπολεμικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ).

• Θεώρησε την ένταξη στην Κοινότητα ως ισχυρό παράγοντα που θα συνέβαλε στην ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

• Επιθυμούσε ως ευρωπαϊκή χώρα, να είναι «παρούσα» και να επηρεάσει τις διεργασίες για την ευρωπαϊκή ενοποίηση και το πρότυπο της Ευρώπης, στο οποίο η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει.

• Oι διαδικασίες ολοκληρώθηκαν το Μάιο 1979 με την υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης στην Αθήνα (στο Ζάππειο Μέγαρο). Το Ελληνικό Κοινοβούλιο κύρωσε την Πράξη Προσχώρησης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα στις 28 Ιουνίου 1979.

 

Μέρος 2ο

Β) ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

 

Στο περιφερειακό υποσύστημα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά και πολιτιστικά σημαντικό ζήτημα είναι και η διευθέτηση του Μεσο Ανατολικού - Παλαιστιναικού προβλήματος.

 

Ιστορικά στοιχεία και παράμετροι (“Core Issues”) της προσπάθειας τελικής διευθέτησης του Παλαιστινιακού[2] στη Μέση Ανατολή

 

•  Σύνορα (Δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους με διασφάλιση εδαφικής συνοχής (“contiguity”) του κράτους τους με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό των κατεχομένων εδαφών της Δυτικής Όχθης, καθώς και το σύνολο της Λωρίδας της Γάζας.

• Αυτό σημαίνει  οικονομική βιωσιμότητα του Παλαιστινιακού κράτους, εγγυήσεις ασφαλείας για τους Ισραηλινούς, Ειρηνική συμβίωση Ισραήλ και Παλαιστινιακού κράτους και οικοδόμησης ενιαίου  χώρου οικονομικής δραστηριότητας για την Διεθνή Κοινότητα(=buffer zones και ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων).

• Ισραηλινοί εποικισμοί(“settlements”) των 400.000 χιλιάδων ατόμων που  διαμένουν στην Δυτική Όχθη ιδίως πέριξ της Ιερουσαλήμ είναι ζήτημα με μεγάλες κοινωνικές και θρησκευτικές διαστάσεις, καταδικάζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Κουαρτέτο και τον Αραβικό Σύνδεσμο.

• Η επιστροφή προσφύγων ενός (1) εκατομμυρίου Παλαιστινίων της περιόδου 1947-49, που κατέφυγε στη Λωρίδα της Γάζα, στη Δυτική Όχθη της τότε Υπεριορδανίας και στο Λίβανο, στις αρχικές τους εστίες, όπως προέβλεψε η απόφαση 181/49 των Ην. Εθνών, αποτελεί θέμα αρχής

• Καθεστώς Ιερουσαλήμ ως νόμιμη πρωτεύουσά του Ισραήλ με κατοχική δύναμη της Ανατ. Ιερουσαλήμ (βλ. γνωμοδότηση Malcolm Rifkind (1996)  προς το Προξενικό Σώμα των Ιεροσολύμων), χωρίς αναγνώριση αυτής της προσάρτισης από  κανένα Ευρωπαϊκό κράτος και τις ΗΠΑ.

• Η ιδεολογική και σημειολογική σημασία της ρύθμισης του καθεστώτος της Ιερουσαλήμ για το σύνολο του Μουσουλμανικού, και Χριστιανικού  κόσμου καθώς και για τους απανταχού Εβραίους (Ιερά Προσκυνήματα εκάστης θρησκείας), επιβάλλει αυξημένη εμπλοκή του διεθνούς παράγοντα,

• Η κατανομή των υδατίνων πόρων στην Εγγύς Ανατολή και η εξασφάλιση των υδάτων ιδιαίτερα παίζει καθοριστικό ρόλο από το 1947 στην Ισραηλινό-Αραβική σύγκρουση και τα περιορισμένα αποθέματα νερού του ποταμού  Ιορδάνη στην Δ. Όχθη έχουν καθοριστική γεωστρατηγική σημασία και συνεπώς, παραμένουν αντικείμενα πολιτικής διαμάχης.

 

Σύντομο ιστορικό της Ειρηνευτικής Διαδικασίας στην Παλαιστίνη (1991 – 2008)

 

Με το τέλος  του πρώτου πολέμου του Κόλπου, η δυναμική της απελευθέρωσης του Κουβέιτ και η συμπαράταξη της πλειοψηφίας των Αραβικών χωρών με τις ΗΠΑ, δημιούργησαν συνθήκες συνολικότερης διευθέτησης της Αραβο-Ισραηλινής διαμάχης.

 

• Η Διάσκεψη της Μαδρίτης (30 Οκτωβρίου 1991) έληξε δίχως να προκύψει συμφωνία.

• «Διακήρυξη Αρχών», κείμενο γνωστό και ως «Όσλο Ι» (1993) με διαμεσολάβηση της Νορβηγίας σε μυστικές συνομιλίες Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Πρόβλεψη της δημιουργίας αυτόνομου Παλαιστινιακού κρατικού φορέα (Παλαιστινιακή Αρχή) και σύναψη Συνθήκης Ειρήνης (1994) μεταξύ Ιορδανίας – Ισραήλ.  

• «Ενδιάμεση Συμφωνία», γνωστή και ως «Όσλο ΙΙ» (1995) μεταξύ  Ισραήλ και PLO για καθορισμό εδαφικής κυριαρχίας. Πολλά από τα εδάφη των εποικισμών εξακολουθούν να αποτελούν νησίδες αποκλειστικής κυριαρχίας του Ισραήλ (φαινόμενο “κηλίδων της λεοπάρδαλης” – “leopard-spots effect”).

• Διαμόρφωση άτυπου σχήματος του Κουαρτέτου (“Quartet”=ΗΠΑ, Ρωσία, ΕΕ, OHE) Δεκ. 2001 – Μάρτιος 2002 με  στόχο την από κοινού (ΠΑ και Ισραήλ)αντιμετώπιση των τρομοκρατικών βομβιστικών επιθέσεων, σε επίπεδο Υπηρεσιών Ασφαλείας και, εν συνεχεία, των λοιπών κυβερνητικών δομών.

• Η επιχείρηση “Defensive Shield” (Μάρτιο 2002) και οικοδόμηση ενός Τείχους Ασφαλείας από το Ισραήλ στην Δυτική Όχθη και στην Ιερουσαλήμ (Ιούνιο του 2002), που  μοιραία σηματοδότησε την μονομερή χάραξη μιας de facto συνοριακής γραμμής, που συμπεριελάμβανε στο Ισραηλινό «έδαφος» την πλειονότητα των εποικισμών στη Δυτ. Όχθη.

• Στην Σύνοδο Κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου, στην Βηρυτό (28 Μαρτίου 2002), διατυπώθηκε το

• Σχέδιο ειρήνευσης του Αραβικού Συνδέσμου (“Arab Peace Initiative”), προσηλωμένο στην κεντρική ιδέα της Διάσκεψης της Μαδρίτης, («γη αντί ειρήνης»).

• Τον Δεκέμβριο του 2002, το  κείμενο “A Performance-based Roadmap to a Permanent Two-State Solution to the Israeli Palestinian Conflict”, γνωστό ως «Οδικός Χάρτης» προβλέπει τα της εφαρμογής των ιδεών που εξήγγειλε ο Πρόεδρος Bush τον Ιούνιο του 2002.

• Ο Οδικός Χάρτης=Permanent Status Agreement and the end of the Israeli-Palestinian Conflict),  με (Phase I), (Phase II) , (Phase III), προέβλεπε ότι μέχρι το 2004-2005 με ομόφωνη, εκτίμηση του Κουαρτέτου θα υπεγράφετο Συνθήκη για το οριστικό καθεστώς της Παλαιστίνης καθώς και Γενική Συνθήκη Ειρήνης όλων των Αραβικών κρατών με το Ισραήλ.

• Τον Ιούλιο του 2006 το Ισραήλ εισέβαλε στον νότιο Λίβανο, Το  Συμβουλίου Ασφαλείας των Ην Εθνών και την ανάπτυξη στον νότιο Λίβανο της ενισχυμένης (ιδίως με ισχυρές δυνάμεις από κράτη-μέλη της ΕΕ) Ειρηνευτικής Δύναμης των Ην. Εθνών, γνωστής με το ακρωνύμιο UNIFIL. Η Ελλάδα μετέχει με μία φρεγάτα, στο ναυτικό σκέλος της UNIFIL (Maritime Task Force).

 

Δεκέμβριος 2008: Η Ελληνική προσέγγιση[3]    

 

«Η πρόσκληση της Ελλάδος στην Annapolis κατοχύρωσε τον ρόλο της Ελλάδος ως απόλυτα αποδεκτής και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, ενώ κατέγραψε και το ιδιαίτερο Ελληνικό ενδιαφέρον για την προστασία των δικαιωμάτων του Ελληνο-ορθόδοξου Παλαιστινιακού πληθυσμού και των θρησκευτικών του θεσμών (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων).

  Η Ελληνική πλευρά  επιμένει να υπογραμμίζει την υποχρέωση της Διεθνούς Κοινότητας και ιδίως της ΕΕ, να προσδώσουν το στοιχείο της λειτουργικής συμβίωσης (και όχι του οχυρωμένου  διαχωρισμού) του Παλαιστινιακού κράτους με το κράτος του Ισραήλ. Ενώ κλειδί της συμβίωσης των δύο κρατών είναι η ασφάλεια, η οποία προκύπτει στην βάση του αμοιβαία επωφελούς συνεταιρισμού των δύο διακριτών πολιτειακών δομών (Ισραήλ – Παλαιστινιακό κράτος) που καλούνται να συνυπάρξουν.» 

 

                                             ΑΡΒΑΝΙΤΗ -ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ

                                                     Ιανουάριος 2009

 

[1] Από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/European+Policy/Greece+in+EU/

 

[2] Από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών http://www.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/Policy/Geographic+Regions/MediterraneanMiddle+East/Crises+and+Regional+Issues/Major+parameters+in+the+effort+toward+definitive+settlement+of+the+Middle+East+problem/

 

 

Μέρος 3ο

Γ) ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ρωσία – Ανατολική Ευρώπη – Κεντρική Ασία                         Περισσότερα.......