περί ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (αγγλ. terrorism)
από ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ
Ο όρος τρομοκρατία[1] χρησιμοποιήθηκε επίσημα στις Βρυξέλλες το 1930 στη διεθνή διάσκεψη για την ενοποίηση του Ποινικού Κώδικα, χωρίς ωστόσο να αναλυθεί και να στοιχειοθετηθεί σαφώς επιστημονικός ορισμός. Εννοιολογικά, τρομοκρατία (αγγλ. terrorism), εκ του τρόμος + κράτος, είναι η ανάπτυξη οποιασδήποτε βίαιης και παράνομης δράσης, μιας οργανωμένης ομάδας, η οποία επιδιώκει να επιβάλλει τις πολιτικές ή θρησκευτικές της απόψεις, σε μια ευρύτερη κοινωνική τάξη ή χώρα ή και παγκόσμια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδέχεται ως ορισμό της λέξης «τρομοκρατία» τη χρήση ή απόπειρα χρήσης βίας, από μια ομάδα, που αποβλέπει στην επίτευξη πολιτικών στόχων[2], ενώ απορρίπτει κάθε εξομοίωση της τρομοκρατίας με τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο γιατί πρέπει να καταπολεμηθεί κάθε εθνικιστική, ρατσιστική και ξενόφοβη εκτροπή[3].
Περί τρομοκρατίας
Μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου 2001 ο όρος τρομοκρατία για τους περισσότερους ειδικούς και μη, περιέκλειε μια έννοια η απεικόνιση της οποίας – βάσει της μέχρι τότε εμπειρίας – περιοριζόταν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, στον τομέα του κοινώς λεγόμενου «αντάρτικου των πόλεων». Δηλαδή σε εξτρεμιστικές οργανώσεις, τα μέλη των οποίων έχοντας θρησκευτικά, εθνικά, κοινωνικά, πολιτικά ή οικονομικά κίνητρα στρέφονταν κατά προσώπων ή θεσμών πραγματοποιώντας μια περιορισμένη έως προβλέψιμη πολλές φορές γκάμα τρόπων επίθεσης.[4]
Μετά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου (1989) η τρομοκρατία έχει αναχθεί σε πρωτεύον διεθνές ζήτημα ασφαλείας, με ανησυχητικές διαστάσεις. Η τρομοκρατία που πλήττει τις σύγχρονες και ιδιαίτερα τις δυτικές κοινωνίες είναι φαινόμενο που οι ρίζες του φθάνουν μέχρι τις πρώτες μορφές κοινωνικής οργάνωσης, με αίτια τα οποία άπτονται όλο το φάσμα των ανθρωπίνων επιδιώξεων.
Πάσης μορφής εκκρεμούντα παγκόσμια και περιφερειακά προβλήματα, π.χ. προστασία περιβάλλοντος, διεθνές εμπόριο, υπόθεση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, υποστήριξη κάθε λογής αυταρχικών καθεστώτων κ.λ.π. εμπεδώνουν το αίσθημα της αδικίας. Έτσι, πολιτικοί, οικονομικοί, θρησκευτικοί, φυλετικοί, εθνικοί, εθνοτικοί και κονωνικοί λόγοι ενοχοποιούνται και ανάλογες είναι οι μορφές[5] που εμφανίζεται η τρομοκρατία (όπως πολιτική, θρησκευτική, κρατική) αλλά και οι αποχρώσεις[6] της.
Συνεχώς γίνεται όλο και περισσότερο αποτελεσματική γιατί εκμεταλλεύεται την δημοσιότητα των ΜΜΕ και την εξέλιξη της σύγχρονης τεχνολογίας που επιτρέπει σε μεμονομένα άτομα η μικρές ομάδες ατόμων να προκαλούν μεγάλων διαστάσεων καταστροφές.
Η τρομοκρατία μεταφέρει τον πόλεμο, στη σφαίρα του συμβολικού, δεν μάχεται με ισοδύναμα όπλα αλλά με δικούς της όρους που είναι το χρήμα, η τεχνολογία, το δίκτυο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και το σπουδαιότερο με το θάνατο των τρομοκρατών όπου δεν υπάρχει συμμετρική απάντηση.
Νόμιμη ή Παράνομη η κρατική τρομοκρατία;
Η παράνομη τρομοκρατία είναι συνέπεια μιας έννομης τρομοκρατίας που υπάρχει από τις δυνάμεις που μπορουν να κυριαρχούν στους λαούς της γης με έμμεση και άμεση βία. Γιατί όποιος έχει οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικογενειακά μέσα επιβάλλεται στους ασθενέσθερους καλούς,επιβάλλοντας το δίκαιο του ισχυρότερου.
Οι μεγάλες δυνάμεις εκβιάζουν πότε οικονομικά και άλλοτε δυναμικά, ο ίδιο και τα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα και μάλιστα «νόμιμα». Καταπατώντας κάθε έννοια ηθικής τάξης.
Τέτοιες μορφές τρομοκρατίας κινούνται καθημερινά μέσα στην έννομη κοινωνία. Έτσι η νόμιμη πολιτεία μπορεί να εκφράζει την πιο επικίνδυνη τρομοκρατία.
Οπότε σαν φυσικό φαινόμενο, σαν αντίδραση, ξεπετάγονται οι άλλες μορφές τρομοκρατίας. Οι ισχυροί της γης, που επιβάλλουν στους μικρούς λαούς τους δικούς τους όρους ζωής και τις δικές τους εξουσίες εμμέσως ή αμέσως, που κατευθύνουν τις πολιτικές τους σύμφωνα με το δικό τους συμφέρον και εκμεταλλεύονται τα αγαθά της γης που ο Θεός τα χάρισε για όλους τους ανθρώπους, γίνονται οι ίδιοι πηγή τρομοκρατίας.
ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ[7]
Από τον 19ο αιώνα, το κρατικό έδαφος εθεωρείτο ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας ισχύος και αποτέλεσε το αρχικό πλαίσιο της οικονομικής ανάπτυξης ενός κράτους και στη συνέχεια το εφαλτήριο για την κατάκτηση των διεθνών αγορών. Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές που έχει επιφέρει η παγκοσμιοποίηση στο χώρο της άμυνας είναι αυτή που αφορά στο ρόλο του εδάφους σε ένα κράτος. Με το άνοιγμα των αγορών και την ανάπτυξη των μεταφορών και επικοινωνιών, το κράτος άρχισε να χάνει τον οικονομικό έλεγχο επάνω στο έδαφός του και ασφάλειας έχει υποβαθμισθεί η αξία του εδάφους ως φορέα, και μέσο της άμυνας.
Με την ανάπτυξη των τεχνολογιών[8] και της ηλεκτρονικής στα οπλικά συστήματα ό πόλεμος έχει αποεδαφοποιηθεί, μετατρέποντας τον σε δραστηριότητα εκτός τόπου και χρόνου και επικρατεί εκείνος που έχει πρόσβαση σε πιο προχωρημένη τεχνολογία.
Διάφορες μορφές τις οποίες λαμβάνει η διεθνής τρομοκρατία είναι η Πολιτική, Κρατική, Θρησκευτική, Φυλετική, Επαγγελματική, Οικονομική, Ισλαμική τρομοκρατία.
α. Πολιτική Τρομοκρατία
Η πολιτική τρομοκρατία οφείλεται στη βία, την οποία χρησιμοποιούν πολιτικές ιδεολογίες για να αλλάξουν τη θέση του κοινωνικού συνόλου έναντι του κράτους και του κοινωνικοοικονο-μικού συστήματος. Συνήθως ενεργείται από:
ι) Οργανώσεις – ομάδες της Άκρας Αριστεράς [9]
ιι) Οργανώσεις – ομάδες της Άκρας Δεξιάς [10]
ιιι) Εθνικο-απελευθερωτικά και Αυτονομιστικά Κινήματα [11]
Η κρίση της διεθνούς τρομοκρατίας είναι περισσότερο πολιτική παρά οικονομική.
β. Κρατική Τρομοκρατία
Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι κυβερνήσεις ορισμένων κρατών παίζουν σημαντικό ρόλο στη διεθνή τρομοκρατία.
Χαρακτηριστικό είναι ότι 46 κράτη, μέλη του ΟΗΕ (από τα 189 συνολικά μέλη του) κυρίως χώρες του τρίτου κόσμου δεν ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του ΟΗΕ να υποβάλλουν εκθέσεις με τα αποτρομοκρατικά μέτρα τους καταθέτοντας γραπτές αποδείξεις ότι δεν στηρίζουν με οποιοδήποτε τρόπο τη διεθνή τρομοκρατία, αλλά αντιθέτως την υπηρετούν[12].
Με τις Μυστικές Υπηρεσίες τους, ασκούν πολιτική βία και τρομοκρατία σε βάρος αντιπάλων κρατών, για τη δημιουργία εσωτερικών προβλημάτων, αλλά και εναντίον των ιδίων των υπηκόων τους, για την πρόληψη ή καταστολή αντικαθεστωτικών ενεργειών. Η τρομοκρατία στην περίπτωση αυτή, έχει, προφανώς, δραματικές συνέπειες, καθώς παρέχει στους τρομοκράτες μέσα (χρήματα, έγγραφα κ.λπ.) ώστε να μην εξαρτώνται τόσο από μεμονωμένα άτομα – ντόπιους συνεργάτες.
Κύριοι στόχοι των ομάδων που υποστηρίζονται από κυβερνήσεις είναι οι Η.Π.Α., το Ισραήλ και οι χώρες της Ε.Ε.
γ. Φυλετική Τρομοκρατία
Αυτή η τρομοκρατία ενεργείται από ομάδες που αρνούνται την ένταξη κυρίως ατόμων που ανήκουν στη μαύρη φυλή, στις κοινωνίες των λευκών[14].
_____________________________________________ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] Αθανασίου Στρίγγα «Τρομοκράτες στη Νέα Υόρκη». Έκδοση «ΚΑΔΜΟΣ» Θεσσαλονίκη Νοέμβριος 2001, σελ. 9.
[2] Εγχειρίδιο διδασκόμενο στις Σχολές Μετεκπαίδευσης της ΕΛ.ΑΣ με τίτλο «Τρομοκρατία»
[3] Θέση της Ε.Ε. που τέθηκε στην έκτακτη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 21 Σεπτεμβρίου 2001, με θέμα την αντιτρομοκρατική πολιτική της Κοινότητας.
[4] Άρη Δημητρίου «Τρομοκρατία: Εφιάλτης για την Ελλάδα – Τροφή για τους επικριτές της»
[5] Στις τρομοκρατικές πράξεις περιλαμβάνονται ανατινάξεις, πειρατείες, ομηρίες, φόνοι, δολιοφθορές, εμπρησμοί κ.λπ. σημαντικών στόχων καθώς και άλλες παράλληλες εγκληματικές πράξεις, όπως απαγωγές ή ληστείες κ.λπ. που εκτελούνται από τις ίδιες τρομοκρατικές ομάδες, (όχι όμως την κατάληψη εδάφους).
[6] νόμιμη ή παράνομη τρομοκρατία
[7] ΠΛΟΙΑΡΧΟΥ Λ.Σ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2003 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
(ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ) http://www.poepls.gr/enimerwsi/ergasies1.htm
[8] Τα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά κύματα διεισδύουν μεταφέροντας ξένες ιδέες και μηνύματα, οι δορυφόροι αναγνωρίζουν το τι γίνεται μέσα σε μία χώρα.
[9] Τροτσκιστικές, Μαρξιστικές, Λενινιστικές κ.α. καθώς και του Κινήματος της «Νέας Επαναστατικής Αριστεράς», όπως «Κομμουνιστικοί Πυρήνες» στο Βέλγιο, «Αντιιμπεριαλιστι-κοί Πυρήνες» στη Γερμανία, «Μέτωπο Απελευθέρωσης της Κορσικής» στη Γαλλία και «Αντιφασιστικές Επαναστατικές Ομάδες» στην Ισπανία.
[10] Νεοφασιστικές, Νεοεθνικοσοσιαλιστικές, Νεοναζιστικές κ.α., όπως οι «Γκρίζοι Λύκοι» στην Τουρκία και η «Νέα Τάξη» στην Ιταλία.
[11] Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης – «PFLP», Ιρλανδικός Δημο-κρατικός Στρατός – «I.R.A.», Βάσκων – «ΕΤΑ», Κούρδων – «ΡΚΚ», ΦΩΤΕΙΝΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ στο Περού, ΖΑΠΑΤΙΣΤΑΣ στο Μεξικό, ΦΑΡΑΜΠΟΥΤΟ ΜΑΡΤΙ στο Σαλβαδόρ και στην Ονδούρα, ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ στην Κολομβία, ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΜΑΝΟΥΕΛ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΣ στη Χιλή και ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ στη Βολιβία.
[12] Εφημερίδα «ΕΛ. ΤΥΠΟΣ» της 17-04-2002 σελ.33.
[13] AUM SHINRIKYO στην Ιαπωνία, ΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ ΝΑΟΥ στην Ελβετία και Γαλλία, ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΔΑΥΙΔ στο Γουάκο του Τέξας.
[15] Κύριος εκφραστής της φυλετικής τρομοκρατίας είναι η οργάνωση «ΚΟΥ-ΚΛΟΥΞ-ΚΛΑΝ» στην Αμερική.
[16] Μαίρη Μπόση, Επικεφαλής Τομέα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου». Οι οργανώσεις του Ισλαμικού εξτρεμισμού,
περιοδικό ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ 4 (2000), σελ. 34.
[17] Μαίρη Μπόση, σελ. 39.
[18] Μαίρη Μπόση, Επικεφαλής Τομέα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου». Οι οργανώσεις του Ισλαμικού εξτρεμισμού, περιοδικό ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ 4 (2000), σελ. 34.
[19] Ο φονταμενταλισμός ή θεμελιοκρατία (από τη λατινική ρίζα funda-mentum=θεμέλιο, πάνω στο οποίο στηρίζεται ένα ολόκληρο οικοδόμημα και θεωρείται αμετακίνητη βάση της στατικής του ισορροπίας) είναι αντίθετος προς το μοντερνισμό και την εκκοσμίκευση, δηλώνει «τις θεμελιώδεις αρχές ή ιδέες στις οποίες θεμελιώνεται μια θρησκεία, ένα πολιτικό ή κοινωνικό σύστημα». «Ο φονταμενταλισμός είναι στην κυριολεκτική του έννοια ένας ουδέτερος όρος, αποκτά όμως το ειδικότερο περιεχόμενό του είτε από τους αναφερομένους σε αυτόν επιθετικούς προσδιορισμούς είτε από την ιστορική του φαινο-μενολογία ή και από τις περιστασιακές του φορτίσεις.» (11)
[20] Τζιχάντ (dschihad ή jihad) στα αραβικά σημαίνει «προσπάθεια». Στο Κοράνιο είναι «ο ιερός πόλεμος» κατά των απίστων, στον οποίο έχει υποχρέ-ωση να συμμετέχει κάθε μουσουλμάνος. Ο Μωάμεθ δίνει στον «ιερό πόλεμο» και θεολογική κατοχύρωση γράφοντας ότι δήθεν ο Θεός τον διέταξε.
« Ω προφήτη! Παρότρυνε τους πιστούς στον πόλεμο. Αν υπάρχουν είκοσι από σας (δηλ. τους μουσουλμάνους) που υπομονετικά επιμένουν, θα νικήσουν διακόσιους και αν από σας είναι εκατό, θα νικήσουν χίλιους από τους απίστους, γιατί αυτοί είναι ένας λαός χωρίς κατανόηση» (Κοράνιο, Στάδιο 8, τα Λάφυρα εδάφ. 65). Ακόμη ο Μωάμεθ με όσα γράφει σχετικά με το τζιχάντ έχει κάνει τους πιστούς του να πιστεύουν ότι, όσοι σκοτώσουν «απίστους» (=μη μουσουλμάνους) ή σκοτώνονται από «απίστους» εισέρχονται στον Παρά-δεισο (Κοράνιο, Στάδιο 3, Η οικογένεια Ιμράν εδάφ. 169-170 και Στάδιο 4, οι γυναίκες εδάφ. 84, 95 και 96). Επίσης για τους πιστούς του Ισλάμ τα αποτελέσματα του τζιχάντ δεν αποτελούν όνειδος, αλλά αντικείμενο κομπασμού (Κοράνιο, Στάδιο 58, Η Συνάθροιση εδάφ. 5).
[21] Ταλιμπάν: Αφγανοί με αυστηρή θρησκευτική εκπαίδευση που πρωτοεμφανίστηκαν το 1994, μετά την πτώση της κομμουνιστικής κυβέρνησης του Αφγανιστάν, οπότε αυτό άρχισε να οδεύει στον πλήρη εξισλαμισμό του. Επι-θυμούν να αναδείξουν το Αφγανιστάν σε ισλαμικό κράτος - πρότυπο γι’ αυτό εφαρμόζουν τον ισλαμικό νόμο με όλα τα επακόλουθά του (απαγόρευση τηλεόρασης, ραδιοφώνου, αντιμετώπιση της γυναίκας ως ατόμου χωρίς δικαιώματα, επιβολή της «μπούργκας» στις γυναίκες με ποινή θανάτου κ.α.).
[22] Μουτζαχεντίν: Αφγανοί στρατιώτες που κατέφυγαν στα βουνά εξοπλισμένοι με όπλα της Κίνας και της Αμερικής για να πολεμούν ως αντάρτες – ιεροί πολεμιστές τους Σοβιετικούς εισβολείς (Δεκέμβριος 1979 – Φεβρουάριος 1989). Η κύρια δράση τους ήταν τα έτη 1981 μέχρι 1986.
[23] Νικολάου Βασιλειάδη, Ορθοδοξία, Ισλάμ και Πολιτισμός. Εκδόσεις «Ο ΣΩΤΗΡ» Αθήνα, Μάρτιος 2000 σελ. 335-336.
[24] Μαίρη Μπόση, σελ. 39.
[25] Μαίρη Μπόση, «Οι οργανώσεις του Ισλαμικού Εξτρεμισμού». Περιοδικό ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ Τεύχος 4 (2000) σελ. 36
Προερχόμενη από ένα δίκτυο στρατολόγησης και υποστήριξης ανταρ-τών για τον αγώνα εναντίον των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν, η AL – QAEDA θεωρείται και σήμερα, περισσότερο ως ένα δίκτυο διαφόρων συνεργαζόμενων τρομοκρατικών οργανώσεων διάσπαρτων στον κόσμο παρά μια ενιαία οργάνωση.
Από την ίδρυσή της, το 1988, η AL – QAEDA, ελέγχεται από τον Usama Bin Laden, ο οποίος είναι το πνεύμα και η κινητήρια δύναμη της οργανώσεως. Αμέσως κάτω από τον Μπιν Λάντεν υπάρχει μια συμβουλευτική επιτροπή, η Σούρα Ματζλίς. Κάτω από την επιτροπή και υπαγόμενες σε αυτή υπάρχουν τέσσερις επιτροπές, η στρατιωτική, η θρησκευτική – νομική, η οικονομική και η επιτροπή των Μ.Μ.Ε. Η οργάνωση διέθετε Γραφείο Τύπου και Δημοσίων σχέσεων στο Λονδίνο μέχρι το 1998 οπότε έκλεισε αφού ο διευθυντής του Χάλεντ Αλ Φάουαζ συνελήφθη ως ενεχόμενος στις βομβιστικές επιθέσεις της 7ης Αυγούστου 1998 κατά των πρεσβειών των Η.Π.Α. στο Νταρ Ελ – Σαλάμ της Τανζανίας και το Ναϊρόμπι της Κένυας. Τότε είχε απαγγελθεί κατηγορία, από τις Η.Π.Α., κατά του Usama Bin Laden για τις παραπάνω βομβιστικές επιθέσεις.
Έκτοτε τόσο η AL – QAEDA όσο και ο Bin Laden περιέπεσαν σε μια κατάσταση πλήρους μυστικότητας και μέχρι πρόσφατα ακόμη εθεωρείτο ότι το νέο περιβάλλον ασφαλείας μετά το 1998 είχε αποτρέψει τα σχέδιά του για περαιτέρω διεύρυνση των επιχειρήσεων της οργανώσεως. Η επίθεση εναντίον του αντιτορπιλικού USS Cole (το 2000) και οι πολύνεκρες επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 ανέτρεψαν αυτές τις εκτιμήσεις διότι απεδείχθη ότι ο Bin Laden απλώς προετοίμαζε τη μεγαλύτερη τρομοκρατική ενέργεια όλων των εποχών.
Λένε, ότι διαθέτει, τουλάχιστον 5.000 Ασσασίνους (λέξη που καθιερώθηκε για να ανταποδώσει τον «επαγγελματία δολοφόνο» στις λατινογενείς γλώσσες) σε όλον τον κόσμο.
Ο Bin Laden, πολλές φορές, στις βιντεοσκοπημένες εμφανίσεις του στο τηλεοπτικό δίκτυο “Aljazzera” και τις προκηρύξεις του εμφανίζεται ως υπερασπιστής των Παλαιστινίων στρεφόμενος και εναντίων των μετριοπαθών αραβικών κυβερνήσεων που αρνούνται να επιτρέψουν στους λαούς τους να κηρύξουν ιερό πόλεμο κατά των Εβραίων.
[26] Μαίρη Μπόση, «Οι οργανώσεις του Ισλαμικού Εξτρεμισμού». Περιοδικό ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ Τεύχος 4 (2000) σελ. 37
Είναι η μεγαλύτερη, η λιγότερο θρησκευτικά φανατισμένη οργάνωση και η καλύτερα οργανωμένη από όλες τις απόψεις. Στα αραβικά σημαίνει “Ζήλος” και είναι τα αρχικά της επωνυμίας της Οργάνωσης “Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης”.
Στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της η οργάνωση επικεντρώθηκε σε “αποστολικές δραστηριότητες”. Ίδρυσε σχολεία, νοσοκομεία και επέκτεινε το κοινωνικό της έργο κυρίως στις φτωχές τάξεις. Στόχο είχε την “επιστροφή” του πληθυσμού στο Ισλάμ και την αύξηση της θρησκευτικότητας του κόσμου.
Το τωρινό της προφίλ καθιερώθηκε μετά από τα επεισόδια στη Γάζα και τη Σαμάρεια, το Δεκέμβριο του 1987. Κάτω από τη σημαία του Ισλάμ, το κίνημα δε στράφηκε μόνο κατά του Ισραήλ αλλά και κατά των Παλαιστινίων. Δρα κυρίως στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη.
Η Χαμάς αισθάνεται ως η νόμιμη εκπρόσωπος των Παλαιστινίων, γεγονός που έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα στις σχέσεις της με τον Αραφάτ, καθώς δεν αναγνωρίζει από τη μια πλευρά τα σύνορα του κράτους του Ισραήλ μετά από τον πόλεμο του 1967 και από την άλλη δεν αναγνωρίζει το επίσημο κράτος των Παλαιστινίων.
Η οργάνωση κινείται σε τέσσερα επίπεδα – θρησκευτικό, κοινωνικό, πολιτικό, στρατιωτικό – με αξιοσημείωτη παρουσία.
Η οικονομική υποστήριξη της οργάνωσης εξασφαλίζεται μέσω παροχών που προέρχονται από τους Παλαιστινίους της διασποράς, από εύπορους Σαουδάραβες, αλλά και από άλλους εύπορους Άραβες που ζουν στην Ευρώπη ή στις Η.Π.Α.
Το ανώτατο διοικητικό της όργανο (Shura) δεν εμφανίζεται ποτέ, ούτε είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός των μελών της.
δ. Θρησκευτική Τρομοκρατία
Η τρομοκρατία που αναφέρεται στη θρησκεία έχει διαφορετικές μορφές εκδήλωσης από την τρομοκρατία που εκπορεύεται από τις ιδεολογικές οργανώσεις πολιτικής βίας. Παράλληλα είναι γενικά αποδεκτό το γεγονός της χρήσης βίας στην εξέλιξη όλων των θρησκειών όπου αφθονούν τα σύμβολα καταστροφής και η θυσία θεωρείται ιερή πράξη και υπέρτατη αφοσίωση.
Ορισμένες θρησκευτικές ομάδες[13] εφαρμόζουν κάθε είδους βίαιη δραστηριότητα, όχι μόνο κατά των μελών τους, αλλά και κατά του κοινού γενικότερα
Φονταμενταλιστικές ομάδες εδράζουν στις παρακάτω χώρες:
ΑΙΓΥΠΤΟΣ Δραστηριοποιούνται δύο κυρίως οργανώσεις «ΑLGAMAYA AL ISLAMIYA» και «ISLAMIC JIHAD»
ΑΛΓΕΡΙΑ -ΕΝΟΠΛΗ ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΟΜΑΔΑ (G.I.A.)
GROUPE ISLAMIQUE ARME, ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΣΩΤΗΡΙΑΣ (F.I.S.), ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΙΑ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΑΙ ΜΑΧΗ (GSPS), και η GROUPE SALAFISTE POUR LA PREDICATION ET LE COMBAT
ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ AL QAEDA
ΛΙΒΑΝΟΣ HIZBALLAH AMAL
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ 15 MAY και AL FATAH
ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ ΤΙΓΡΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ και
ΚΙΝΗΜΑ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
ΙΣΡΑΗΛ HAMAS και ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΤΖΙΧΑΝΤ
ΤΟΥΡΚΙΑ ΓΚΡΙΖΟΙ ΛΥΚΟΙ και ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ των ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (IBDA – C)
ΥΕΜΕΝΗ JAISH APEN ABIN AL ISLAM
Παρόμοιες ομάδες δρουν επίσης τρομοκρατικά και σε άλλες χώρες όπως Σομαλία, Σουδάν, Τυνησία, Μαρόκο, Κασμίρ, Μαυριτανία, Νιγηρία, Πακιστάν, Φιλιππίνες, Τουρκεστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν.
Ισλαμική Τρομοκρατία
Κυρίαρχη στην κατάταξή των καταλόγων της διεθνούς τρομοκρατικής δραστηριότητας[16], έχει καταστεί τόσο αριθμητικά όσο και «ποιοτικά», η Ισλαμική τρομοκρατία.
Η ισλαμική τρομοκρατία δανείζεται πολλά στοιχεία από τη λεγόμενη ακροδεξιά τρομοκρατία[17], όπου ο στόχος είναι μαζικός, η επιλογή μπορεί να είναι ενδεχομένως τυχαία, καθώς στοχεύει στη γνωστοποίηση του σκοπού, αλλά και στην «τιμωρία» του εχθρού ή του «Σατανά» τον οποίο αντιπροσωπεύει η Δύση και οι κυβερνήσεις της.
Ο ισλαμικός φανατισμός λόγω έχει του τζιχάντ στηρίζεται σε στοιχεία διαφορετικά από οποιονδήποτε άλλο θρησκευτικό φονταμενταλισμό[18] λόγω του μεγαλύτερου κοινωνικόυ υπόβαθρου της ισλαμικής θρησκείας και της μεγαλύτερης αριθμητικής εξάπλωση της.
Η δε, δράση και η εξάπλωση του εξτρεμιστικού ισλαμισμού – φονταμενταλισμού[19] στηρίζεται στον τζιχάντ[20](ιερό πόλεμο) με μαχητές τους Ταλιμπάν[21] και Μουτζαχεντίν[22]. Αυτή η φονταμενταλιστική διάθεση της εναλλακτικής λύσης σε μια νέα τάξη εξουσίας, δεν οφείλεται όχι μόνο στο θεοκρατικό χαρακτήρα του Ισλάμ αλλά και στην αρνητική διάθεσή του έναντι της Χριστιανικής Δύσεως – την οποία θεωρεί επιθετική – λόγω της συμπεριφοράς της (σταυροφορίες, ιεραποστολές, αποικιοκρατία, ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, προβολή και επιβολή δυτικών προτύπων και μοντέλων[23].»
Ο ισλαμικός εξτρεμισμός έχει ονομασθεί «τυφλός[24]» καθώς στην άσκηση βίας που ασκεί δεν λαμβάνει υπόψη το πλήθος των ατόμων στα οποία επιτίθεται, δεν αναγνωρίζει ομάδα στόχου, όπως προαναφέρθηκε και δεν καταθέτει την έγγραφη άποψή της για την αιτιολόγηση της πράξης.
Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός αποτελεί βασική αιτία προκλήσεως και οργανώσεως της «ισλαμικής τρομοκρατίας». Αυτή είναι είτε ανεξάρτητα είτε καθεστωτικά-κρατικά υποστηριζόμενη για δράση εντός των ισλαμικών χωρών ή εκτός αυτών κατά των δυτικών κοινωνιών. Όσον αφορά την οικονομική διάσταση αυτού του είδους της βίας, η οικονομική εξαθλίωση και φτώχεια, τα απολυταρχικά καθεστώτα και οι δικτατορίες της μιας ή άλλης παραλαγής ή «επαναστατικά κινήματα» στον ισλαμικό κόσμο επιτείνουν το φαινόμενο. Ο Μπιν Λάντεν και η Αλ-Κάϊντα προσβλέπουν στην ανόρθωση του αραβικού και ισλαμικού κόσμου, μέσω της επιστροφής στη μεσαιωνική «καθαρότητά» του.
Τρομοκράτης –καμικάζι
Ο ιστορικός αντιδυτικισμός, που αναπτύχθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες της αποικιοκρατίας και οπωσδήποτε ορισμένες κρίσιμες πολιτικές επιλογές των ΗΠΑ και της Δύσεως, συνολικά (Μεσανατολικό, χρηματοδότηση και εκμετάλλευση εξτρεμιστικών οργανώσεων για ίδιους σκοπούς κ.λ.π.) σε συνδυασμό ή ανεξάρτητα με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, διαμορφώνουν την ψυχολογία του «καμικάζι (αυτόχειρα) τρομοκράτη» και του αυταρχικού και επιθετικού «ηγέτου» και τα σύνδρομά του, που οι τοπικές κοινωνίες αναδεικνύουν ή ανέχονται.
ΙΣΛΑΜΙΚΕΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Πρέπει να μη ξεχνούμε ότι το Ισλάμ δεν είναι μόνο θρησκεία, είναι και πολιτική γιαυτό έχουν δημιουργηθεί και πολλπες δυνατές ισλαμκές τρομοκρατικές οργανώσεις. Αυτές είναι:
α. AL – QAEDA[25]
β. HAMAS[26]
γ. HIZBALLAH[27]
δ. ΑΜΑΛ[28]
ε. ISLAMIC JIHAD[29]
στ. AL GAMAYA AL ISLAMIYA[30]
Σεναριολογία τρομοκρατικών επιθέσεων
Μετά το τέλος του 1ου πολέμου κατά του Ιράκ, αναπτυχθηκε στις ΗΠΑ, μεταξύ αναλυτών και κυβερνητικών υπηρεσιών, μια σεναριολογία σχετικά με το ενδεχόμενο μιας τρομοκρατικής ενέργειας μεγάλης κλίμακας εναντίον των ΗΠΑ, η οποία όπως ήταν φυσικό, εντάθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου[31] 2001.
Η έμφαση των σεναρίων ήταν:
(α) στη χρήση Πυρηνικών[32], Βιολογικών και Χημικών[33] (ΠΒΧ) Ουσιών/Οπλων[34]
(β) σε ενέργειες «Κυβερνο-Τρομοκρατίας» και
(γ) σε Σύγκρουση Πολιτισμών[35]
ΚΥΒΕΡΝΟ-ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ (Cyber-Terrorism) [36]
Μέχρι τώρα, η εθνική ασφάλεια επικεντρωνόταν στο παραδοσιακό τρωτό σημείο ενός κράτους, προστασία σε απειλές εναντίον της εδαφικής του ακεραιότητας.
Με την παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα και την έκρηξη των τεχνολογιών πληροφορικής, εμφανίζονται και νέα ασυμμετρικά τρωτά σημεία, τα οποία μπορούν να προέλθουν από ένα αρκετά ευρύτερο φάσμα οργανώσεων ή και ατόμων και να τα εκμεταλλευθούν διεθνικές εγκληματικές οργανώσεις[37] και κάθε χώρα κνδυνεύει να πέσει θύμα άμεσης και πιθανότατα «ανώνυμης» επίθεσης από ξένες χώρες, ή άλλους μη κρατικούς παράγοντες[38].
Η κυβερνο-τρομοκρατία αφορά την χρησιμοποίηση ιών εναντίον των δικτύων υπολογιστών με αποτέλεσμα η τρωτότητα μιας χώρας σε τέτοιες επιθέσεις ν’αυξάνεται, όσο επεκτείνεται η μηχανοργάνωσή της σε διάφορους τομείς[39] δημιουργείται μια «ανερχόμενη» σε σημασία μορφή συγκρούσεων και εγκληματικών δραστηριοτήτων σε επίπεδο κοινωνίας και συχρόνως χαμηλότερης έντασης από τις «παραδοσιακές» πολεμικές συγκρούσεις.
ΑΡΒΑΝΙΤΗ - ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ
____________________________________________________________
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[27] Μαίρη Μπόση, «Οι οργανώσεις του Ισλαμικού Εξτρεμισμού». Περιοδικό ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ Τεύχος 4 (2000) σελ. 38
Η Hizballah στα αραβικά σημαίνει «το κόμμα του Θεού». Δημιουργήθηκε το 1982 με έμψυχη και οικονομική υποστήριξη από το Ιράν και δρα στο Λίβανο. Η οργάνωση δεν αποδέχεται το λιβανέζικο τμήμα που υποστήριζε την ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ και το επίκεντρό της στηρίζεται στη δημιουργία ενός πανισλαμικού Λιβάνου, που θα περιστοιχίζεται από Ισλαμικά κράτη. Η ιδεολογία της οργάνωσης στηρίζεται στα διδάγματα του Αγιατολάχ Χομεϊνί, γεγονός που σημαίνει εν ολίγοις οτιδήποτε είναι μη ισλαμικό είναι και απορριπτέο. Η συγκεκριμένη ιδεολογία αποτελεί έναν ολοκληρωμένο τρόπο σκέψης και ζωής κοινωνικοπολιτικά ακραίο, εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι η γεωγραφική αυτή περιοχή έχει πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό χαρακτήρα.
Η Hizballah διατηρεί από το 1984, έναν ιδιότυπο στρατό που αποτελείται από μικρές ομάδες. Ο στρατός ονομάζεται «ισλαμική αντίσταση», χρηματοδοτείται και συνεργάζεται πολύ στενά με την Τεχεράνη σε επίπεδο στρα-τιωτικής εκπαίδευσης, παροχής στρατιωτικού υλικού, τεχνογνωσίας κ.λπ.
Η στρατολόγηση των μελών του στρατού γίνεται συνήθως από τον τοπικό πληθυσμό και κυρίως από τις φανατισμένες θρησκευτικές ομάδες. Η διοίκηση της οργάνωσης ουσιαστικά γίνεται από την Τεχεράνη μέσω φανατικά προσανατολισμένων ατόμων.
Η οργάνωση έχει υποστηρικτές, φίλα προσκείμενους και χρηματοδότες σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες και τις Η.Π.Α. Καθώς μάλιστα πολλές φορές τα μέλη της οργάνωσης διώκονται από την πατρίδα τους, βρίσκουν κα-ταφύγιο στις χώρες της Δύσης, όπου με ευκολία μπορούν να στρατολογήσουν ή να χρηματοδοτήσουν τον αγώνα τους.
Ο τρόπος δράσης της οργάνωσης θεωρείται εξαιρετικά βίαιος, έχοντας αναλάβει σημαντική δράση κατά των ισραηλινών στρατευμάτων στο Λίβανο, ενώ έχει επίσης αναλάβει την ευθύνη και για πολλά βίαια επεισόδια στο διεθνή χώρο.
Το ανώτερο όργανο διοίκησης της Hizballah είναι το Ανώτατο Συμβούλιο, που αποτελείται από 17 υψηλόβαθμους εκπροσώπους της οργάνωσης. Εφόσον μάλιστα η οργάνωση ανήκει αποκλειστικά στο δόγμα των Σιιτών, οι εκπρόσωποι είναι Σιίτες Ulama, δηλαδή δικαστές, θρησκευτικοί αρχηγοί και στρατιωτικοί. Στο ανώτατο αυτό όργανο συμμετέχουν και οι εκπρόσωποι των περιοχών που διοικούνται από την οργάνωση, όπως είναι η Βηρυτός, ο Νότιος Λίβανος και η κοιλάδα Μπεκάα.
[28] Γιώργου Τσιάρα, «Φουταμελιστές, ποιες είναι οι εμπόλεμες οργανώσεις του Ισλάμ» περιοδικό ΒΗΜΑGAZINO, ένθετο στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 21-10-01 σελ.46
Η Ισλαμική ΑΜΑΛ είναι μια μικρή, αλλά ιδιαίτερα μαχητική οργάνωση, η οποία διατηρεί στενές σχέσεις, τόσο πολιτικές όσο και ιδεολογικές, με τη Χεζ-μπολάχ. Έχει αναλάβει την ευθύνη για πολλές βίαιες ενέργειες, μία εκ των οποίων ήταν η επίθεση κατά της Ναυτικής Βάσης των Η.Π.Α. στη Βηρυτό το 1983. Η Ισλαμική Αμάλ, δημιούργησε την Ισλαμική Τζιχάντ, η οποία ανέλαβε την ευθύνη των βίαιων επεισοδίων κατά των Αμερικανών και Γάλλων το 1983 στη Βηρυτό. Οι δυο αυτές οργανώσεις, παρά το γεγονός ότι είναι αριθμητικά μικρότερες από τις άλλες, επικροτούν απόλυτα τη βία ως τρόπο έκφρασης των ιδεολογικών, πολιτικών και θρησκευτικών τους πεποιθήσεων.
[29] Γιώργου Τσιάρα, «Φουταμελιστές, ποιες είναι οι εμπόλεμες οργανώσεις του Ισλάμ» περιοδικό ΒΗΜΑGAZINO, ένθετο στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 21-10-01 σελ.47
Η ISLAMIC JIHAD (ιερός πόλεμος) είναι μια από τις δύο Ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις της Αιγύπτου η οποία θεωρείται ότι έχει στενές σχέσεις με την AL QAEDA τον Μπιν Λάντεν και το θεοκρατικό κράτος του Ιράν.
Οι στόχοι της είναι στρατιωτικοί και πολιτικοί, με την έννοια ότι δεν πλήττει τουρίστες ή αμάχους. Αναλυτικά οι στόχοι της είναι, η ανατροπή της κοσμικής Αιγυπτιακής κυβέρνησης, η εγκαθίδρυση ισλαμικού κράτους, η καταστροφή του κράτους του Ισραήλ και η καταστροφή αμερικανικών και συμμαχικών στόχων του Ισραήλ.
Έγινε παγκόσμια γνωστό όταν ανακαλύφθηκε ότι βρισκόταν πίσω από τη δολοφονία του προέδρου Αμουάρ Σαστάτ, ο οποίος εκτελέστηκε το 1980 από άνδρες της προσωπικής του φρουράς. Το 1998 αποκαλύφθηκε σχέδιο της για επίθεση κατά της αμερικανικής πρεσβείας στην Αλβανία. Θεωρείται ότι το δίκτυό της απλώνεται στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν, στο Σουδάν, στο Λίβανο, στη Βρετανία και στην Υεμένη.
[30] Νικολάου Βασιλειάδη, «Ορθοδοξία, Ισλάμ και Πολιτισμός». Εκδόσεις «Ο ΣΩΤΗΡ», Αθήνα
Η AL GAMAYA AL ISLAMIYA (Ισλαμική ομάδα) είναι η πιο ακραία Ισλαμιστική οργάνωση της Αιγύπτου, η οποία πλήττει «τυφλά» οποιοδήποτε στόχο (πολιτικό, στρατιωτικό, άμαχο πληθυσμό, τουρίστες). Εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και καθοδηγητής της είναι ο Σεΐχης Ομάρ Αμπντούλ Ραχμάν, ο οποίος έχει καταδικαστεί για την επίθεση κατά του Κέντρου Παγκοσμίου Εμπορίου το 1993. Η οργάνωση ευθύνεται για τον θάνατο πολλών Χριστιανών (κοπτών) και αντισλαμιστών αξιωματούχων και για δεκάδες επιθέσεις σε τουριστικά λε-ωφορεία και κρουαζιερόπλοια που μετέφεραν δυτικούς τουρίστες. Είναι υπεύθυνη για την επίθεση και κατά Ελλήνων τουριστών, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 18 Ελλήνων και τον τραυματισμό άλλων 15 το Πάσχα του 1996, έξω από το ξενοδοχείο «Ευρώπη» στο Κάιρο. Σύμφωνα με ανακοίνωσή της η Οργάνωση θεώρησε ότι επρόκειτο για ισραηλινούς τουρίστες. Το πιο γνωστό πλήγμα της διεθνώς έγινε κατά τουριστών στις Πυραμίδες του Λούξορ το Νοέμβριο του 1997 και κόστισε τη ζωή σε 58 άτομα
[31] Μέχρι την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, όπου αν στην οποία αν και χρησιμοποιήθηκαν συμβατικά μέσα, η ήταν αρκετά πρωτότυπη μέθοδολογικά, οι επιθέσεις των τρομοκρατών ήταν «κλασικού τύπου».
[32] Η κατασκευή πυρηνικών όπλων θεωρείται πολύ δύσκολη, αλλά η χρήση μιας «βρόμικης βόμβας», δηλαδή μιας ποσότητας πυρηνικού υλικού (όχι ιδιαίτερα δύσκολο να βρεθεί από τους χιλιάδες τόνους που βρίσκονται στην πρώην ΕΣΣΔ ή σε άλλες χώρες με περιορισμένα μέτρα φύλαξης και εδώ θα πρέπει να αν υπάρξει «διαπλοκή» μεταξύ διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος και τρομοκρατίας. Μια έκρηξη που θα διασκόρπιζε ραδιενεργά υλικά σε μια απόσταση πολλών οικοδομικών τετραγώνων, θα προκαλούσε σχετικά μικρό αριθμό θυμάτων, αλλά θα μόλυνε την περιοχή για αρκετές εκατοντάδες χρόνια και θα είχε τεράστιες οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες
[33] Στα χημικά και, κυρίως, τα βιολογικά όπλα, το πλήγμα θα είναι κυρίως ψυχολογικό και μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη κατάρρευση μιας κοινωνίας για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, ενώ και οι οικονομικές συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες
.
[34] Σεναριολογικά, η πιθανότητα ενός τρομοκρατικού πλήγματος με ΠΒΧ μέσα, είναι αρκετά χαμηλή αλλά σαφώς υπαρκτή, αφού τα τελευταία χρόνια έγιναν περισσότερες από 50 τέτοιες απόπειρες, κυρίως στις ΗΠΑ από παραθρησκευτικές ή ακροδεξιές οργανώσεις. Το 1995 με τη χρήση νευροτοξικού αερίου στον υπόγειο σιδηρόδρομο του Τόκιο από την παραθρησκευτική οργάνωση Αούμ Σινρίκιο, ενώ το 2001 με τις επιστολές που περιείχαν σπόρους άνθρακα στις ΗΠΑ
[35] Θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα αν η αντιπαράθεση μετατεθεί και διεξαχθεί μεταξύ των λαών της χριστιανικής Δύσης και του μουσουλμανικού αραβικού κόσμου. Τότε το εφιαλτικό σενάριο του Σάμιουελ Χάντινγκτον περί «Σύγκρουση Πολιτισμών» θα επαληθευθεί. Αυτό όμως για να επιτευχθεί προυποθέτει επίθεση με μέσα μαζικής καταστροφής ή συστηματικές επιθέσεις μικρότερης κλίμακας για σημαντικό χρονικό διάστημα ή τέλος κλιμάκωση μιας επιθετικής πολιτικής από την κάποια υπερδύναμη.
[36] Η κυβερνο-τρομοκρατία αποκαλείται επίσης «κυβερνοπόλεμος», «πληροφορικός πόλεμος», «δικτυακός πόλεμος». και Netwar .
[37] Απειλή για καταστροφή ή παρενόχληση -με ηλεκτρονικά μέσα- δικτύων επικοινωνιών ή συστημάτων πληροφοριών ενός κράτους όπως: τραπεζικό, φορολογικό, κοινωνικής ασφάλισης, υπηρεσίες πληροφοριών και ασφάλειας, Ένοπλες Δυνάμεις κ.ά.
[38] Εθνικές ομάδες που επιζητούν ανεξαρτησία, τρομοκράτες κ.ά.
[39] Υπηρεσίες ασφαλείας, εθνική άμυνα, τράπεζες, εφορίες, κοινωνική ασφάλιση κ.λπ.ριοδικό ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ 4
,