Σεπτέμβριος 2006

Προβλήματα και προοπτικές της σύγχρονης δημοκρατίας κάτω από την οπτική γωνία της παγκοσμιοποίησης

 Από ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Διαδίκτυο

Η Χρήση του Διαδικτύου

    *    Αρχή της Αντιπροσώπευσης

    *    Κοινωνικός Ανταγωνισμός

Οι τεχνολογικές δυνατότητες, από τη χρήση του Διαδικτύου

    *    Αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας

    *    Προκλήσεις του μέλλοντος

–    Ηλεκτρονική / ψηφιακή Δημοκρατία (e-democracy)

–    Ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-goverment) 

–    Ηλεκτρονική ψηφοφορία (e-Voting)

–    Ηλεκτρονική συμμετοχή

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

 

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
«Το διαδίκτυο προβάλλεται σαν μέσο προβολής της σύγχρονης μορφής άμεσης δημοκρατικής πολιτικής επικοινωνίας,… όπως στην Αθηναϊκή δημοκρατία» (J. Ober)

 

Η χρήση του Διαδικτύου
H ηλεκτρονική δημοκρατία είναι ό,τι πιο κοντινό στην αγορά της αρχαίας Αθήνας. Το διαδίκτυο είναι ένα μέρος ή ένας χώρος, όπου οι πολίτες συζητούν όλα τα θέματα δημοσίως, απευθύνονται άμεσα στους πολιτικούς και γενικότερα εκφράζουν δυναμικά τις απόψεις τους. 
Απαραίτητο για την ύπαρξη και ομαλή λειτουργία της ηλεκτρονικής δημοκρατίας είναι η  άμεση επικοινωνία μεταξύ πολιτών και κυβέρνησης 
Αρκετοί πρωτοπόροι της ηλεκτρονικής δημοκρατίας θεωρούν την άμεση επικοινωνία ή, καλύτερα, τις διάφορες διαδραστικές μορφές της ως τα μέσα που τελικά θα ξεπεράσουν τα όρια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που υπάρχει σήμερα. Για παράδειγμα, ο Ντικ Μόρις, σύμβουλος πολιτικού σχεδιασμού του Μπιλ Κλίντον (όταν ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ), έχει δηλώσει: 
"Το Internet προσφέρει τη δυνατότητα για μια άμεση δημοκρατία τόσο δυνατή και βαθιά, που πιθανότατα να μεταμορφώσει όχι μόνο το ισχύον πολιτικό σύστημα αλλά τη μορφή της διακυβέρνησης. Ξεπερνώντας τα γεωγραφικά όρια και παρακάμπτοντας τους τοπικούς πολιτικούς κάθε περιοχής και χώρας, οι πολίτες του κόσμου θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Internet για να δημιουργήσουν ένα εργαλείο πολιτικής του μέλλοντος". 

Όσοι αντιτίθενται στα παραπάνω προσπαθούν να μειώσουν την αξιοπιστία της όλης ιδέας της ηλεκτρονικής δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν πολιτικοί επιστήμονες που δίνουν έμφαση στο πώς η "e-πολιτική" θα καταφέρει να προσαρμοστεί ομαλά στις παραδοσιακές δομές και στην κουλτούρα της "αντιπροσωπευτικής" δημοκρατίας.

Η αρχή της αντιπροσώπευσης

Η αρχή της αντιπροσώπευσης, με τη χρήση του Διαδικτύου ειδικά όταν  είναι βεβιασμένη και αποσπασματική έχει δημιουργήσει διχογνωμία μεταξύ άμεσης και έμμεσης Δημοκρατίας. 
Υπάρχει η άποψη ότι η άμεση έκφραση ΄της λαϊκής βούλησης της μάζας των πολιτών είναι  προκατειλημμένη και εύκολα χειραγωγούμενη από εκλεκτούς-ελίτ ώστε πιθανόν να οδηγεί -μέσω τυπικής διαδικασίας της πλειονοψηφίας- σε παραβιάσεις ατομικών δικαιωμάτων ή σε πολιτική αστάθεια. 
Οι πολίτες δεν θέλουν να καταναλώνουν ατελείωτες ώρες για να σκέφτονται και να διαμορφώνουν πολιτικά πλαίσια ή να ψηφίζουν νόμους. Για αυτή τη δουλειά ψηφίζουν τους αντιπρόσωπους τους, οι οποίοι όμως να μην αποξενώνονται και απομακρύνονται από τους πολίτες μόλις εκλεγούν και να νομοθετούν ότι θέλουν χωρίς να ρωτούν κανέναν και τίποτε. 
H ψηφιακή τεχνολογία και το Internet προσφέρουν τη δυνατότητα της ανάπτυξης μιας σχέσης άμεσου διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ πολιτών και κυβερνώντων. Στόχος δεν είναι να μετατρέψουν σε μαριονέτες τους πολιτικούς που θα κάνουν απλώς ότι "θέλει ο λαός", αλλά να συνδέσουν τους πολιτικούς με τους πολίτες έτσι ώστε να μαθαίνουν τις απόψεις και τα συναισθήματά τους προτού προχωρήσουν σε μια απόφαση. 
Μια σύνδεση που η τεχνολογία επιτρέπει να είναι άμεση και να μη σχετίζεται με τη σημερινή σχέση πολίτη και πολιτικού, που περνάει υποχρεωτικά από τα γκάλοπ και τις θέσεις που εκφράζονται από τα M.M.E.».

 

Κοινωνικός Ανταγωνισμός 

Ο κοινωνικός Ανταγωνισμός είναι απαραίτητος να εκφράζεται σε πολιτικό επίπεδο με την αντίστοιχη δυνατότητα παρέμβασης είτε στη διαδικασία συγκρότησης πολιτικής επιχειρηματολογίας, με στόχο την πειθώ είτε  στη διαμόρφωση συγκεκριμένης πολιτικής συμπεριφοράς. 
Τα πλεονεκτήματα του κοινωνικού Ανταγωνισμού τα οποία προκύπτουν από  την χρήση του διαδικτύου είναι καταρχήν η τεκμηριωμένη ανάδειξη αναλογιών του με τις σύγχρονες εκφράσεις της φιλελεύθερης δημοκρατικής ζωής και  εν συνεχεία η εμβριθέστατη ανάλυση της κοινωνικής πραγματικότητας η οποία τίθεται σαν προϋπόθεση και πλαίσιο της πολιτικής.  Αυτό φυσικά συμβαίνει γιατί, το διαδίκτυο, είναι το σύγχρονο τεχνολογικό μέσο το οποίο μπορεί να διαθέτει τους όρους, τη λειτουργία και τα αποτελέσματα ενός συνεχούς κοινωνικού ανταγωνισμού.

 

Τεχνολογικές δυνατότητες 

Η ενίσχυση των on line κοινοτήτων και η ανάπτυξη εργαλείων βασισμένων στην ηλεκτρονική δραστηριοποίηση της κοινότητας αποτελεί ένα μελλοντικό δρόμο. Με την βοήθεια της Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας θα υπάρξει ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και επομένως της ίδιας της Δημοκρατίας. 
Η δυνατότητα οραματισμού πολιτικών, η παροχή των μέσων στους πολίτες για τη συνεχή εποπτεία της κυβέρνησης, η εξισορρόπηση της δύναμης των ισχυρών οργανισμών, η αποφυγή της διαφθοράς, η ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών, έχουν μακροπρόθεσμο σκοπό της ενδυνάμωσης της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. 
Απώτερος σκοπός όμως της Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας οφείλει να είναι η οικοδόμηση μιας συνεχούς κυβέρνησης μέσα από 
 α) την παραγωγή περισσότερο ποιοτικών πολιτικών,
 β) την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την επίτευξη αποδοχής των πολιτικών και 
γ) τη συμμετοχή στην ευθύνη για την επιλογή και διαμόρφωση πολιτικών.
Η αξιοποίηση τεχνολογιών Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας μπορεί να όμως να έχει και αρνητικές συνέπειες όπως,     τη δημιουργία ενός απρόσωπου ηλεκτρονικού πολίτη και  κράτους,  και ίσως την διαίρεση των πολιτών σε   «ψηφιακούς» και «παραδοσιακούς».
Πολλές από τις προκλήσεις του μέλλοντος δεν είναι αυστηρά τεχνολογικής αλλά περισσότερο κοινωνικοοικονομικής φύσης. Ασφαλώς και χρειάζεται να αναπτυχθούν πλαίσια για την υποστήριξη των ηλεκτρονικών συστημάτων δραστηριοποίησης, έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα οργανωτικά και πολιτιστικά εμπόδια τα οποία σχετίζονται με την εισαγωγή νέων τρόπων λειτουργίας της Δημοκρατίας.

Αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας 
Η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας θα επαναφέρει αλλαγές στη λειτουργία της Δημοκρατίας όπως γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, την άμεση και ίση συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. 
-    «Η Ηλεκτρονική δημοκρατία είναι μέρος της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και προσδιορίζεται στη χρήση των τεχνολογιών ενημέρωσης και των στρατηγικών από δημοκρατικούς φορείς στις πολιτικές διαδικασίες των τοπικών κοινοτήτων, των κρατών/περιοχών, των εθνών και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.»  (Τριανταφύλλου, 2006). 

Προκλήσεις του μέλλοντος
Πολλές από τις μελλοντικές προκλήσεις δεν θα είναι αυστηρά τεχνολογικής φύσης αλλά πιο πολύ κοινωνικοοικονομικής. Χρειάζεται να αναπτυχθούν πλαίσια για την υποστήριξη των ηλεκτρονικών συστημάτων δραστηριοποίησης, έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα οργανωτικά και  πολιτιστικά εμπόδια τα οποία σχετίζονται με την εισαγωγή νέων τρόπων λειτουργίας της Δημοκρατίας. 

 

Ηλεκτρονική / ψηφιακή Δημοκρατία  (e-democracy)                         
Η Ηλεκτρονική Δημοκρατία δεν εκφράζει απλά το ηλεκτρονικό μέσο διεκπεραίωσης της δημοκρατικής διαδικασίας. 
Η δραστηριοποίηση των πολιτών μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας ενισχύει την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων,  παραπέμποντας ακόμα μια φορά, στις αρχές της ισονομίας και ισοπολιτείας 
της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας προκειμένου αυτά να χρησιμοποιηθούν στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος για να αυξηθεί η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. 
Η χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας (ITCs) για την υποστήριξη δημοκρατικών διαδικασιών στη λήψη αποφάσεων συμπεριλαμβάνει στην εκλογική διαδικασία, την 
•    ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-goverment) 
•    ηλεκτρονική ψηφοφορία (e-voting) και την 
•    ηλεκτρονική συμμετοχή των πολιτών.  

Ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-goverment) 
Είναι η ηλεκτρονική δικτύωση των δημόσιων-κυβερνητικών υπηρεσιών αλλά και προσώπων έτσι ώστε οι πολίτες να μπορούν να παίρνουν πληροφορίες, να πραγματοποιούν ενέργειες και συναλλαγές, καθώς και να επικοινωνούν με δημόσιες υπηρεσίες και πρόσωπα εύκολα και γρήγορα μέσω των υπολογιστών. •H εκτέλεση ενεργειών, αλλά και η επικοινωνία με δημόσιες υπηρεσίες και πρόσωπα καθώς και η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας των πολιτών για ποικίλα ζητήματα, είτε πρόκειται για μικρής σημασίας είτε για μεγαλύτερης, και φυσικά στις διάφορες εκλογές (δημοτικές, εθνικές).
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση έχει πολλές και ενδιαφέρουσες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές πλευρές και παραμέτρους 

 

Ηλεκτρονική ψηφοφορία (e-Voting)
Είναι το εργαλείο για την ευκολότερη άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων των πολιτών που τους επιτρέπει να ψηφίζουν με ποιο βολικούς τρόπους μέσω κινητών συσκευών, του διαδικτύου ή της ψηφιακής τηλεόρασης. άλλα όχι το μοναδικό μέσο για την ενίσχυση της δημοκρατίας. 
Η ασφάλεια και η μυστικότητα της ψηφοφορίας αποτελούν ζητήματα για τα οποία οι συμμετοχή της τεχνολογίας ξεκινά από τη δημιουργία πρωτοκόλλων ψηφοφορίας, αλγορίθμων κρυπτογράφησης αλλά και δημιουργία δημοσίων βασικών υποδομών προκειμένου να είναι εγγυημένη η ιδιωτικότητα των πολιτών.   

 

Ηλεκτρονική συμμετοχή
Η Ηλεκτρονική ψηφοφορία και ηλεκτρονικές δημοσκοπήσεις, πραγματοποιούνται από την κυβέρνηση. Η ηλεκτρονική επικοινωνία των πολιτών με κρατικούς φορείς είναι στοιχείο της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και έχει σκοπό να διευκολύνει τις συναλλαγές του πολίτη με το δημόσιο.  Είναι η ανατροφοδότηση της πληροφόρησης που απαιτεί το κράτος από τον πολίτη και αναπτύσσεται σαν αμφίδρομη σχέση κράτους – πολιτών. 

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Εξελισσόμενη Δημοκρατία  σε Ευρώπη και Ελλάδα