top of page

Το Πρωτόκολλο του Κυότο. Τελευταίες εξελίξεις

 Οι θέσεις της Ευρωπαικής Επιτροπής για τις κλιματικές αλλαγές  

       Μελλοντικές δράσεις για την παγκόσμια κλιματική αλλαγή      

 

από  Αρβανίτη Πρεβεζάνου Ευγενία

 

IΤο Πρωτόκολλο του Κυότο

 

Είναι ένα πρωτόκολλο σύμβασης πλαισίου του ΟΗΕ, το οποίο αφορά στην καταπολέμηση των κλιματικών μεταβολών και προέκυψε από τη Σύμβαση – Πλαίσιο του 1992 για τις Κλιματικές Αλλαγές, που είχε υπογραφεί στη Διάσκεψη του Ρίο, και τελικά εγκρίθηκε το Δεκέμβριο του 1997. Επικυρώθηκε το Μάιο του 2002 απο την Ευρωπαϊκή Ένωση και ετέθη σε ισχύ στις 16 Φεβρουαρίου, μετά την επικύρωσή του το 2004  και εκ μέρους της Ρωσίας.

 

Η καθυστέρηση οφείλεται στο γεγονός ότι για να τεθεί σε ισχύ το Πρωτόκολλο έπρεπε να επικυρωθεί από περισσότερες από 55 χώρες, οι οποίες αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 55 % των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) το 1990. Αρκετές εκβιομηχανισμένες χώρες αρνήθηκαν να επικυρώσουν το Πρωτόκολλο, μεταξύ των οποίων ηχηρές απουσίες ήταν αυτές των Ηνωμένω Πολιτειών και της Αυστραλίας.

 

Συγκεκριμένα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι προτιμούν να προσαρμοστούν σε ένα θερμότερο περιβάλλον στο μέλλον παρά να υπογράψουν το Πρωτόκολλο, το οποίο και κατακρίνουν επειδή δεν συμπεριλαμβάνει τις αναπτυσσόμενες χώρες. Από την πλευρά της η Αυστραλία έχει δηλώσει πως θα υπογράψει το Πρωτόκολλο μόνο αν και όταν το υπογράψουν οι Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και οι αναπτυσσόμενες χώρες.

Το Πρωτόκολλο του Κιότο είναι το μόνο διεθνές νομοθετικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Κεντρικός άξονάς του είναι οι νομικά κατοχυρωμένες δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι περισσότερες εκβιομηχανισμένες χώρες να περιορίσουν μέσα στην περίοδο 2008 – 2012 τις εκπομπές ορισμένων αερίων, που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αερίων υπεύθυνων για την υπερθέρμανση του πλανήτη, κατά 5,2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Τα αέρια αυτά είναι:

  • το διοξειδίο του άνθρακα (CO2)·

  • το μεθάνιο (CH4)·

  • το πρωτοξείδιο του αζώτου (N2O)·

  • οι υδροφθοράνθρακες (HFC)·

  • οι υπερφθοριωμένοι υδρογοναάνθρακες (PFC)·

  • το εξαφθοριούχο θείο

Για να πετύχει τους στόχους που της ορίζει το Πρωτόκολλο, μια χώρα μπορεί είτε να μειώσει τις εκπομπές αερίων της, είτε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσει κάποιον από τους τρεις «ευέλικτους μηχανισμούς» που διαθέτει το Πρωτόκολλο.

 

ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ

Διαπραγμάτευση δικαιωμάτων εκπομπών

Μία βιομηχανικά αναπτυγμένη χώρα που έχει μειώσει τις εκπομπές της πέραν των αρχικών στόχων που προβλέπει για αυτήν το Πρωτόκολλο, μπορεί να «πουλήσει» αυτή την επιπλέον μείωση σε άλλη χώρα που αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να πετύχει το στόχο της.

 

Μηχανισμός Καθαρής Ανάπτυξης

Ο τελικός στόχος αυτού του μηχανισμού είναι οι αναπτυσσόμενες χώρες να αναπτύξουν καθαρές τεχνολογίες ώστε να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ο Μηχανισμός Καθαρής Ανάπτυξης παρέχει κίνητρα έτσι ώστε οι βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες να χρηματοδοτήσουν προγράμματα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες χώρες. Έτσι, μια βιομηχανικά αναπτυγμένη χώρα, αντί να μειώσει τις δικές της εκπομπές, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών σε κάποια φτωχότερη χώρα όπου η μείωση αυτή είναι ευκολότερη και φθηνότερη.

 

Εφαρμογή προγραμμάτων από κοινού

Παρεμφερές εργαλείο με τον Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης. Σε αντίθεση όμως με αυτόν, αφορά όχι στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά μόνο σε εκείνες που έχουν δεσμευτεί σε μειώσεις μέσω του Πρωτοκόλλου (όπως π.χ. οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης).

Για την επίτευξη των στόχων που θέτει το Πρωτόκολλο, προτείνεται επίσης μια σειρά μέσων:

  •  ενίσχυση ή θέσπιση εθνικών πολιτικών μείωσης των εκπομπών με αύξηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, προώθηση των αειφόρων μορφών γεωργίας, ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.ά.

  • συνεργασία με τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη με ανταλλαγή πείρας ή πληροφοριών, συντονισμό των εθνικών πολιτικών με στόχο την αποτελεσματικότητα, μέσω μηχανισμών συνεργασίας, όπως άδειες εκπομπής, από κοινού εφαρμογή και κατάλληλος μηχανισμός ανάπτυξης.

 

Καταμερισμός ευθυνών

σε Eυρωπαϊκή Ένωση (των 15), Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία

έως - 8%

ΗΠΑ  έως  - 7%

Καναδάς, Ιαπωνία, Ουγγαρία, Πολωνία

έως - 6%

Κροατία  έως  - 5%

Νέα Ζηλανδία, Ουκρανία, Ρωσία 0%

Νορβηγία  έως+%

Αυστραλία έως + 8%

Ισλανδία + 10%

(ΠΙΝΑΚΑΣ 1[1])

 

Αν και ο συνολικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η μείωση των εκπομπών κατά 8%, ο διακανονισμός των επιμέρους υποχρεώσεων ανάμεσα στα κράτη μέλη παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις. Οι επιμέρους στόχοι παρουσιάζονται παρακάτω:

Λουξεμβούργο  -28%

Γαλλία, Φινλανδία   0%

Γερμανία, Δανία   -21,5%

Σουηδία   +5%

Αυστρία   -13%

Ιρλανδία   +14%

Βρετανία   -12,5%

Ισπανία    +15%

Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Σλοβακία,

Σλοβενία, Τσεχία   -8%

Ελλάδα   +25%

Βέλγιο    -7%

Πορτογαλία   +28%

Ιταλία    -6,5%

Ουγγαρία, Πολωνία, Ολλανδία   -6

 

(ΠΙΝΑΚΑΣ 2[2])

Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2, έχει επιτραπεί να αυξήσει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου κατά 25% μέχρι το 2010 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία και τις προβλέψεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η αύξηση των εκπομπών κατά το 2010 θα ανέρχεται στο +35,8%. Αν η Ελλάδα ξεπεράσει το όριο των 25% θα υπάρξουν αυστηρά πρόστιμα. Γι’ αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη να προωθηθούν μέτρα που θα συμβάλλουν στη μείωση των επικίνδυνων αερίων.

 

[1] http://www.greenpeace.org/raw/content/greece/press/118523/32551.pdf

[2] http://www.greenpeace.org/raw/content/greece/press/118523/32551.pdf

Μελλοντικές δράσεις για

 την παγκόσμια κλιματική αλλαγή

 

 

 

Το Πρωτόκολλο του Κιότο συνιστά ένα σημαντικό βήμα στην καταπολέμηση της θέρμανσης του πλανήτη, επειδή περιλαμβάνει δεσμευτικούς και ποσοτικοποιημένους στόχους περιορισμού και μείωσης των αερίων θερμοκηπίου. Ωστόσο, αποτελεί μόνο ένα πρώτο βήμα δεδομένου ότι απαιτούνται πολλαπλάσιες περικοπές εκπομπών αεριών στα επόμενα χρόνια.

Επόμενο σημαντικό βήμα για το μέλλον είναι η επικυρώση όλων των αποφάσεων που είχαν ληφθεί ως τώρα από κανόνες διαδικαστικούς ως το σχεδιασμό των συστημάτων εμπορίας ρύπων.

 

Στις προηγούμενες συναντήσεις των χωρών  που υπέγραψαν τη σύμβαση πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή έχουν συμφωνηθεί λεπτομερώς οι κανόνες που θα διέπουν τους λεγόμενους «ευέλικτους μηχανισμούς». Τώρα, αυτές οι συμφωνίες πρέπει να επικυρωθούν και να μπουν σε εφαρμογή.  Ένα άλλο ζήτημα είναι πώς θα κάνουν το μηχανισμό «καθαρής ανάπτυξης» να λειτουργεί καλύτερα, καθώς και το τι θα γίνει μετά το 2012.  Ακόμα κι αν επιτευχθούν οι στόχοι του Πρωτοκόλλου, είναι ανεπαρκείς για την προστασία του παγκόσμιου κλιματος. Είναι μόνο ένα μικρό, ατελές βήμα.

 

Πρέπει, λοιπόν, να ληφθούν μεγαλύτερες δεσμεύσεις για μειώσεις και να αναληφθούν καινούργιοι στόχοι. Πρέπει να δρομολογηθεί εγκαίρως η δεύτερη περίοδος των διαπραγματεύσεων (στόχοι για το 2013-2017), όπου θα πρέπει να συζητηθούν μεγαλύτερες μειώσεις απο το 5,2% της πρώτης περιόδου. Υπάρχει ανάγκη για ένα στόχο τουλάχιστον 30% μέχρι το 2020 και περίπου 70% μέχρι το 2050%.

 

Στη διαπραγμάτευση μπαίνουν και οι αναπτυσσσόμενες χώρες, οι οποίες δε δεσμεύονται για μειώσεις την πρώτη περίοδο. Το ζητούμενο της μείωσης των εκπομπών με την αναπτυξιακή πορεία των χωρών αυτών είναι μια συμπληγάδα και πρέπει να βρεθούν λύσεις για την τήρηση της αρχής της ισότητας και δικαιοσύνης στις μειώσεις των εκπομπών.

Εξάλλου, οι ανεπτυγμένες χώρες ευθύνονται κυρίως για τη δημιουργία του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής λόγω της βιομηχανικής τους δραστηριότητας και του τρόπου ζωής των δυτικών κοινωνιών. Ωστόσο, αν οι αναπτυσσόμενες χώρες ακολουθήσουν το ίδιο μοντέλο ανάπτυξης, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι αναπόφευκτη. Η εκρηκτική ανάπτυξη για παράδειγμα της Κίνας (8 – 9% ετησίως) μπορεί να οδηγήσει στη ραγδαία αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου και στην εξουδετέρωση κάθε μέτρου που θα μπορούσε να ληφθεί.

 

Στόχος είναι μέσα στα επόμενα χρόνια να έχει επιτευχθεί:

  • Χρήση βιοκαυσίμων αντί πετρελαίου

  • Αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας και της ενέργειας του ανέμου

  • Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας 

  • Κατασκευή  ρυπογόνων σταθμών παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη και πετρέλαιο

  • Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια

 

Οπως αυτός ο πλανήτης μας έδωσε και μας δίνει όλα όσα χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε, μας παρέχει την πρώτη ύλη, άρα και το «δικαίωμα» να απολαύσουμε τη ζωή, έτσι, έχουμε και εμείς, όλοι ανεξαιρέτως, ευθύνη και χρέος απέναντί του. Οφείλουμε να προστατεύουμε το φυσικό κόσμο, να μην τον υποτιμάμε, να μην τον θεωρούμε δεδομένο. Χρειάζεται σκληρή δουλειά πλέον για να αποφευχθεί η χωρίς επιστροφή καταστροφή του περιβάλλοντος.

 

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς για να καταπολεμήσετε την αλλαγή του κλίματος;

Μάθετε περισσότερους τρόπους για να λάβετε δράση με το να:

 

- Ρυθμίζετε τη θέρμανση

Σβήνετε φώτα που δεν χρειάζεστε

- Ανακυκλώνετε τα απορρίμματα σας

- Περπατάτε ή κάνετε ποδήλατο αντί να οδηγείτε

 

«Ας ελπίσουμε πως το αστείο ότι

«το κλίμα αλλάζει πιο γρήγορα από τις θέσεις των διαπραγματεύεσων»

δεν θα αποδειχθεί αληθινό...»

 

Aρβανίτη Πρεβεζάνου Ευγενία

Ιούνιος 2008

 

 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  για τις κλιματικές αλλαγές

 

 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν)[1] Εκπροσωπεί την Ευρωπαϊκή Ένωση σε διεθνείς διαπραγματεύσεις, για  τις προσπάθειες καταπολέμησης των κλιματικών αλλαγών, που έχουν τεθεί από το Πρωτόκολλο του Κιότο. Είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη νομοθεσίας και άλλων νέων πρωτοβουλιών ενθαρρύνοντας τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να τις εφαρμόσουν σε εθνικό επίπεδο, ενώ τέλος, εξασφαλίζει την πραγματική εφαρμογή των υιοθετημένων μέτρων στα κράτη μέλη της Ε.Ε. μέσω ειδικών μηχανισμών εποπτείας.

Οι θέσεις οι οποίες έχουν τεθεί από την Ε.Ε. για τις κλιματικές αλλαγές είναι οι εξής:

  •    Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί παγκόσμια απειλή και μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο με την ανάληψη παγκόσμιων πρωτοβουλιών.

  •    Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ευθύνεται για το 14% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, δεν μπορεί να κερδίσει μόνη της τη μάχη κατά των κλιματικών αλλαγών.

  •    Σύμφωνα με την αρχή των «κοινών, αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών και των αντίστοιχων δυνατοτήτων του Ο.Η.Ε.», τα πλούσια κράτη πρέπει να ηγηθούν των προσπαθειών, για να τιθασευτούν οι κλιματικές αλλαγές, με τη δέσμευση μείωσης των συγκεντρωτικών εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου κατά 30% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, έως το 2020.

Στην  προσπάθεια υλοποίησης των θέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής γίνεται:

  • Εφαρμογή του «Ευρωπαϊκού Προγράμματος για την Αλλαγή του Κλίματος» [2](μέσα από την μείωση εκπομπής αερίων ρύπων)

  • Εφαρμογή ενός «Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ε.Ε»  και κατάλληλη Νομοθεσία με στόχους:

α)   τη μείωση ορίων εκπομπής CO2/ετησίως

β)   την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα οδικά καύσιμα επιβατικών αεροπορικών και οδικών μεταφορών

γ)    την ανάπτυξη τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης του άνθρακα

δ)    το σχεδιασμό μέτρων προσαρμογής στις αναπόδραστες συνέπειες των κλιματικών μεταβολών.

Επίσης προωθεί την:

  • Βελτίωση απόδοσης καυσίμων των νέων αυτοκινήτων

  • Ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (μόνωση)

  • Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, παλιρροϊκή, βιομάζα (οργανικές ύλες, όπως ξύλο, υποπροϊόντα άλεσης, φυτά, ζωικά περιττώματα κ.λπ.)

  • Γεωθερμική ενέργεια (θέρμανση από τις θερμές πηγές ή τα ηφαίστεια)

  • Μείωση των εκπομπών μεθανίου από τις χωματερές.

Τέλος, αναλαμβάνει παγκόσμια δράση και βοηθά τρίτες χώρες να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές αλλαγές.

Προάγει την συνεργασία για πρακτικές λύσεις που προάγουν την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Σύναψη διεθνούς συμφωνίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η αναχαίτιση της παγκόσμιας θέρμανσης, πριν ξεπεράσει τους 2°C, σε σχέση με τα επίπεδα θερμοκρασίας της προ-βιομηχανικής εποχής, με  την εφαρμογή του «Συστήματος ETS» το οποίο αφορούν :

α) Τα μέτρα ενίσχυσης ενεργειακής απόδοσης κατά 20% έως το 2020,

β) την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20% έως το 2020 και

γ) τον εξοπλισμό των νέων εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.

 

*       Η Επιτροπή προεδρεύει από κοινού με το Μαρόκο στο «Συνασπισμό Ανανεώσιμης Ενέργειας του Γιοχάνεσμπουργκ» (JREC), (με 90 κράτη να συνεργάζονται για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

*       Ιδρύεται το 2006, «Ταμείο Παγκόσμιας Ενεργειακής Απόδοσης και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» (GEEREF) για την κινητοποίηση των ιδιωτικών επενδύσεων σε προγράμματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις χώρες με μεταβατικές οικονομίες.

*       Μέσω του «Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης» (CDM) γίνεται  μεταφορά προηγμένης τεχνολογίας σε αναπτυσσόμενες χώρες φιλοξενίας και θα τις υποστηρίζουν στην προσπάθεια υιοθέτησης πολιτικών αειφόρου ανάπτυξης.

 

*       Διακινεί το «Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ε.Ε.» το οποίο επιτρέπει επίσης στις εταιρείες που συμμετέχουν να χρησιμοποιούν τις πιστώσεις CDM και JI για τη συμπλήρωση των επιτρεπόμενων εκπομπών τους.

*       Τέλος, το καλοκαίρι 2006, επιδιώκοντας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλαγές, για να αυξήσει την επίγνωση των πολιτών για τις κλιματικές καθώς και να τους βοηθήσει να δράσουν αποτελεσματικά για τον περιορισμό τους στην καθημερινότητα ξεκίνησε την  Εκστρατεία

«Πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας!»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] Θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με απώτερο σκοπό την προστασία των κοινοτικών συμφερόντων των κρατών μελών της Ένωσης. Ιδρύθηκε το 1951 με έδρα τις Βρυξέλλες, ενώ διατηρεί επίσης γραφεία στο Λουξεμβούργο και αντιπροσωπείες σε όλες τις χώρες της Ένωσης. Η αρμοδιότητά της είναι να προτείνει νέες ευρωπαϊκές νομοθετικές πράξεις, τις οποίες υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί συγχρόνως εκτελεστικό όργανο της Ένωσης, αρμόδιο για την εφαρμογή των κοινών πολιτικών και την εξασφάλιση της εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τον οικονομικό προϋπολογισμό της.

 

[2] Tον Οκτώβριο του 1999, το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαμορφώσει ένα συνεκτικό και συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσεων και πολιτικών για να επιτευχθεί ο στόχος του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Το 2000, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Αλλαγή του Κλίματος (ΕΠΑΚ). Πρόκειται για μια σειρά από πολιτικές και μέτρα σε όλους τους τομείς της οικονομίας, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε διπλάσια μείωση του διοξειδίου του άνθρακα από αυτήν που απαιτεί το Πρωτόκολλο του Κιότο

 

bottom of page